اخلاق محبت: تبیین دینی از نقش محبت در اخلاق و معنویت

محبت از جمله مفاهیمی است که بسیاری از اندیشه‌های دینی و نظریه‌های اخلاقی به دنبال ارائه نظام دینی و اخلاقی مبتنی بر آن بوده‌اند. در این پژوهش به روش تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای کوشش شده تا پس از بررسی انتقادی مفهوم محبت در نظریه‌های اخلاقی، به تبیین آن در اخلاق اسلامی پرداخته و به این پرسش پاسخ داده شود که آیا می‌توان نظام اخلاقی مبتنی بر اخلاق محبت ایجاد کرد، بدین‌گونه که یگانه معیار ارزشی و الزام اخلاقی را محبت بداند. براساس تبیین دیدگاه اسلامی و مبتنی بر معارف شیعی، محبت چنانچه بر محوریت حب الهی باشد، انسان را از حب ذات و شهوت‌طلبی که لازمه رویکردهای مادی‌گرایانه هستند، به سوی محبت ایثارگرایانه نسبت به همه مخلوقات الهی می‌رساند. در این منظر، محبت و دوستی با ولایت و سرسپردگی تلازم دارد و انسان را به لحاظ جنبه نظری و عملی به سوی معنویت و اخلاق می‌رساند. تفسیر ارائه‌شده از اخلاق محبت، امکان تحقق دارد و لازمه تحقق آن، رسیدن به جامعه ایمانی به رهبری اسوه و الگویی است که تحت ولایت الهی قرار دارد. این تفسیر، یک نظام فکری و عملی به انسان‌ِ در پی معنویت و اخلاق می‌دهد و با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی نیز سازگار است. انقلاب اسلامی به رهبری و هدایت ولی فقیه را باید از جمله محبت‌های الهی دانست که جامعه ایرانی را به سوی جامعه آرمانی و تمدن اسلامی رهنمون می‌سازد و شهدای انقلاب اسلامی مصداق عملی آن هستند که بر پایه ولایت و حب الهی مسئولانه زیستند و جاودانه شدند.